Data ecolegol wedi’i eithrio rhag cael ei ryddhau'n gyffredinol

O dan Reoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol 2004, rydym yn darparu mynediad cyhoeddus i wybodaeth amgylcheddol yr ydym yn ei chadw ar Gymru.

Mae gennym yr hawl i gadw data yn ôl o dan eithriad yn y rheoliadau lle:

'y byddai datgelu’n cael effaith niweidiol ar ddiogelu'r amgylchedd y mae'r wybodaeth yn ymwneud ag ef'.

Gelwir hyn yn ddata ecolegol sydd wedi’i eithrio rhag cael ei ryddhau'n gyffredinol.

Pam fod rhai data wedi’i eithrio rhag cael ei ryddhau

Mae rhai rhywogaethau, a rhai nodweddion bioamrywiaeth eraill, yn agored iawn i ddifrod, amhariad neu gamddefnydd masnachol os rhyddheir data neu wybodaeth i’r cyhoedd.

Gallai data a gwybodaeth sy'n nodi lleoliad rhywogaethau a chynefinoedd perthnasol gael eu camddefnyddio'n bwrpasol neu ar ddamwain ac mewn ffordd sy'n arwain at ddifrod.

Gall mathau o ddifrod gynnwys y canlynol:

casglu, e.e. gallai gwneud lleoliad nythod bodaod tinwyn neu boblogaethau rhedyn Cilarne yn hysbys i gasglwyr arwain at ddifrod i'r rhywogaethau hyn
amharu, e.e. gall ffotograffwyr amharu ar waliau dyfrgwn
gweithgarwch anghyfreithlon, e.e. gallai pobl ddefnyddio gwybodaeth am leoliad brochfeydd moch daear i gymryd rhan mewn baetio brochod

Rhaid i rywogaethau neu nodweddion ar y rhestrau hyn o eithriadau fod yn destun ffynhonnell bwysau benodol sydd yn eu peryglu. Gelwir hyn yn gyfiawnhad bygythiad. Nid yw prinder neu ddynodiad cyfreithiol yn ddigon i gyfiawnhau eu cynnwys ar ei ben ei hun. Ni chynhwysir nifer o rywogaethau prin.

Graddfa ofodol

Mae gan bob rhywogaeth ar y rhestr raddfa ofodol gysylltiedig. Ystyrir bod data a gwybodaeth sy'n is na’r raddfa hon (ar lefel fwy manwl) yn cynyddu’r perygl posibl o niwed i’r nodwedd honno petai ar gael i’r cyhoedd. Credir bod data a gwybodaeth sy’n uwch na’r raddfa ofodol hon (llai manwl gywir, eglurder ehangach) ar lefel lle mae’r perygl o niwed yn dderbyniol.

Uwchblanhigion ac isblanhigion y tir

Enw Gwyddonol	Enw Cyffredin	Pa ran o’r cylch bywyd yr ERhRhG?	Pa ddata penodol yr ERhRhG?	O dan ba raddfa y mae’n ERhRhG?	Cyfiawnhad perygl	Cyfiawnhad bygythiad
Woodsia alpina	Rhedynen-Woodsia Alpaidd	Pob Un	Union leoliad unigolion a phoblogaethau	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	RDP Atodlen 8 Wildlife and Countryside Act	Niwed gan ffotograffwyr, casglwyr planhigion, y cyhoedd (yn agos at safleoedd poblogaidd)
Trichomanes speciosum	Rhedynen Cilarne	Sporoffyt (ffurf sy’n cynhyrchu sborau)	Union leoliad unigolion a phoblogaethau	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	RDP Blaenoriaeth BAP DU Atodiad II Cyfarwyddeb Cynefinoedd a Rhywogaethau Atodlen 8 Wildlife and Countryside Act	Niwed gan ffotograffwyr, casglwyr planhigion, y cyhoedd (yn agos at safleoedd poblogaidd)
Woodsia ilvensis	Rhedynen-Woodsia hirgul	Pob Un	Union leoliad unigolion a phoblogaethau	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	RDP Blaenoriaeth BAP DU Atodlen 8 Wildlife and Countryside Act	Niwed gan ffotograffwyr, casglwyr planhigion, y cyhoedd (yn agos at safleoedd poblogaidd)
Potentilla rupestris	Pumnalen y graig	Pob Un	Union leoliad unigolion a phoblogaethau	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	RDP Atodlen 8 Wildlife and Countryside Act	Niwed gan ffotograffwyr, casglwyr hadau, y cyhoedd (planhigyn deniadol)
Cotoneaster cambricus	Cotoneaster y Gogarth	Pob Un	Union leoliad unigolion a phoblogaethau	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	RDP Blaenoriaeth BAP DU Atodlen 8 Wildlife and Countryside Act	Niwed gan ffotograffwyr, casglwyr planhigion, y cyhoedd (yn agos at safleoedd poblogaidd)

Adar

Enw Gwyddonol	Enw Cyffredin	Pa ran o’r cylch bywyd yr ERhRhG?	Pa ddata penodol yr ERhRhG?	O dan ba raddfa y mae’n ERhRhG?	Cyfiawnhad perygl	Cyfiawnhad bygythiad
Recurvirostra avosetta	Cambig	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar Bridiwr prin	Aflonyddu a chasglwyr wyau
Tyto alba	Tylluan wen	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act	Aflonyddu
Panurus biarmicus	Titw barfog	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Bridiwr prin	Aflonyddu
Botaurus stellaris	Aderyn y bwn	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar Blaenoriaeth BAP DU WAG Adran 42 Ar hyn o bryd wedi darfod fel rhywogaeth sy’n bridio yng Nghymru, ond gallai ddechrau nythu eto’n fuan	Aflonyddu
Tetrao tetrix	Grugiar ddu	Bridio	Union leoliad mannau paru (‘lek’)	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Blaenoriaeth BAP DU WAG Adran 42	Aflonyddu
Cepphus grylle	Gwylog ddu	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Bridiwr prin	Aflonyddu
Cettia cetti	Telor Cetti	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Bridiwr prin	Aflonyddu
Pyrrhocorax pyrrhocorax	Brân goesgoch	Bridio a gaeafu	Union leoliad safleoedd nythu a chlwydfannau gaeaf	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cfarwyddeb Adar, WAG Adran 74	Aflonyddu a chasglwyr wyau.
Somateria mollissima	Hwyaden fwythblu	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Bridiwr prin	Aflonyddu
Coturnix coturnix	Sofliar	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Bridiwr prin	Aflonyddu
Calidris alpina	Pibydd y mawn	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Bridiwr prin	Aflonyddu
Regulus ignicapillus	Dryw penfflamgoch	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Bridiwr prin	Aflonyddu
Anas querquedula	Hwyaden addfain	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Bridiwr prin	Aflonyddu
Accipiter gentilis	Gwalch marthin	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act	Aflonyddu ac erlid
Circus cyaneus	Boda tinwyn	Bridio a gaeafu	Union leoliad safleoedd nythu a chlwydfannau gaeaf	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar, WAG Adran 42	Aflonyddu ac erlid
Falco subbuteo	Hebog yr ehedydd	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Bridiwr prin	Aflonyddu
Pernis apivorus	Boda'r mêl	Bridio	Presenoldeb parau sy’n bridio ac union leoliad safleoedd nythu	100 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar Bridiwr prin	Aflonyddu a chasglwyr wyau
Charadrius dubius	Cwtiad torchog bach	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act	Aflonyddu
Sterna albifrons	Môr-wennol fechan	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar Ar hyn o bryd dim ond un safle nythu yng Nghymru	Aflonyddu a chasglwyr wyau
Asio otus	Tylluan gorniog	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Bridiwr prin	Aflonyddu
Circus aeruginosus	Boda'r gwerni	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar. Nid yw’n bridio’n rheolaidd yng Nghymru ar hyn o bryd, ond ceir cofnodion o’r adar hyn yn ystod yr haf o bryd i’w gilydd, gyda phosibilrwydd o fridio yma yn y dyfodol	Aflonyddu a chasglwyr wyau
Falco columbarius	Cudyll Bach	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar	Aflonyddu
Pandion haliaetus	Gwalch y pysgod	Bridio	Presenoldeb parau sy’n bridio ac union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar Cytrefu o’r newydd yn 2004, bridiwr prin	Aflonyddu a chasglwyr wyau
Falco peregrinus	Hebog tramor	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar	Aflonyddu ac erlid
Aythya ferina	Hwyaden bengoch	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Bridiwr prin	Aflonyddu
Milvus milvus	Barcud	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar	Aflonyddu a chasglwyr wyau
Sterna dougallii	Môr-wennol wridog	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and COuntryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar Blaenoriaeth BAP DU WAG Adran 42 Ar hyn o bryd dim ond 1 safle nythu yng Nghymru	Aflonyddu a chasglwyr wyau
Asio flammeus	Tylluan glustiog	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar Bridiwr prin	Aflonyddu
Porzana porzana	Rhegen fraith	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Atodiad 1 Cyfarwyddeb Adar Bridiwr prin	Aflonyddu
Carduelis flavirostris	Llinos y mynydd	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	WAG Adran 42 Bridiwr prin	Aflonyddu
Numenius phaeopus	Coegylfinir	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Atodlen 1 Wildlife and Countryside Act Bridiwr prin	Aflonyddu
Anas penelope	Chwiwell	Bridio	Union leoliad safleoedd nythu	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Bridiwr Prin (<30 pâr)	Aflonyddu

Creaduriaid asgwrn cefn eraill y tir

Enw Gwyddonol	Enw Cyffredin	Pa ran o’r cylch bywyd yr ERhRhG?	Pa ddata penodol yr ERhRhG?	O dan ba raddfa y mae’n ERhRhG?	Cyfiawnhad perygl	Cyfiawnhad bygythiad
Pob rhywogaeth ystlum	Pob rhywogaeth ystlum	Pob Un	Union leoliad clwydfannau ar eiddo preifat. Lleoliad safleoedd clwydo tanddaearol. Enwau clwydfannau sy’n datgelu union gyfeiriadau neu gyfeiriadau personol	Cyfeirnod grid 4 ffigur neu 1 km sgwâr	Atodlen 5 Wildlife and Countryside Act Atodiad II a IV Cyfarwyddeb Cynefinoedd a Rhywogaethau Blaenoriaeth BAP DU	Aflonyddu ar ystlumod a dieithrio’r tirfeddiannwr
Meles meles	Mochyn daear	Pob Un	Union leoliad y daearau	Cyfeirnod grid 4 ffigur neu 1 km sgwâr	Deddf Moch Daear 1992	Baetio a chloddio am foch daear
Lutra lutra	Dyfrgi	Pob Un	Union leoliad y gwalau	Cyfeirnod grid 4 ffigur neu 1 km sgwâr	Atodlen 5 Wildlife and Countryside Act Atodiad II a IV Cyfarwyddeb Cynefinoedd a Rhywogaethau Blaenoriaeth BAP DU	Aflonyddu
Castor fiber	Afanc Ewrasiaidd	Pob un	Unrhyw wybodaeth sy'n cynnwys manylion am ddeyerydd/gwalau, niferoedd, tystiolaeth o weithgarwch fel llystyfiant wedi'i dorri, ac arwyddion o fwydo	Cyfeirnod grid 2 ffigwr y sgwâr 20 km	Wedi'i dosbarthu'n rhywogaeth frodorol a ailgyflwynwyd ym Mhrydain Fawr. Ddim yn warchodedig yng Nghymru ar hyn o bryd, ond yn warchodedig yn yr Alban ac yn destun adolygiad fel rhan o’r Adolygiad Pum-mlynyddol 7 (QQR7) cyfredol (2021) o Atodlen 5 o'r Ddeddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad. Niferoedd bach iawn a geir yng Nghymru o ganlyniad i anifeiliaid a ryddhawyd yn anghyfreithlon a/neu anifeiliaid dof sydd wedi dianc	Aflonyddu ac erlid

Ceaduriaid di-asgwrn-cefn ar y tir ac mewn dŵr croyw

Enw Gwyddonol	Enw Cyffredin	Pa ran o’r cylch bywyd yr ERhRhG?	Pa ddata penodol yr ERhRhG?	O dan ba raddfa y mae’n ERhRhG?	Cyfiawnhad perygl	Cyfiawnhad bygythiad
Margaritifera margaritifera	Misglen dŵr croyw	Llawn dwf	Union leoliad a chofnodion o niferoedd (dwysedd) y rhywogaeth.	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	Blaenoriaeth BAP DU, Atodiad II Cyfarwyddeb Cynefinoedd a Rhywogaethau Atodiad I Cytundeb Berne Atodlen 5 Wildlife and Countryside Act Poblogaethau eisoes ar fin darfod	Mae pysgota perl anghyfreithlon yn lladd y misglod yn ddieithriad.

Enw Gwyddonol

Enw Cyffredin

Pa ran o’r cylch bywyd yr ERhRhG?

Pa ddata penodol yr ERhRhG?

O dan ba raddfa y mae’n ERhRhG?

Cyfiawnhad perygl

Cyfiawnhad bygythiad

Margaritifera margaritifera

Misglen dŵr croyw

Llawn dwf

Union leoliad a chofnodion o niferoedd (dwysedd) y rhywogaeth.

Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr

Blaenoriaeth BAP DU,

Atodiad II Cyfarwyddeb Cynefinoedd a Rhywogaethau

Atodiad I Cytundeb Berne

Atodlen 5 Wildlife and Countryside Act

Poblogaethau eisoes ar fin darfod

Mae pysgota perl anghyfreithlon yn lladd y misglod yn ddieithriad.

Rhywogaethau a chynefinoedd morol

Enw Gwyddonol	Enw Cyffredin	Pa ran o’r cylch bywyd yr ERhRhG?	Pa ddata penodol yr ERhRhG?	O dan ba raddfa y mae’n ERhRhG?	Cyfiawnhad perygl	Cyfiawnhad bygythiad
Palinurus elephas	Cimwch yr afon	Pob Un	Union leoliad a chofnodion o niferoedd (dwysedd) y rhywogaeth.	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	BAP DU WAG Adran 42 Dirywio yng Nghymru ers 1980 (Hunter 1999)	Pysgota masnachol a hamdden yn bygwth stociau.
Ostrea edulis	Wystrysen	Pob Un	Union leoliad a chofnodion o niferoedd (dwysedd) y rhywogaeth.	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	BAP DU WAG Adran 42	Pysgota masnachol a hamdden yn bygwth stociau.
IMX.Ost (cod biotop)	Cynefin gwely wystrys	Amh	Union leoliad y biotop a chofnodion niferoedd (dwysedd) y rhywogaeth.	20 km sgwâr	BAP DU WAG Adran 42	Pysgota masnachol a hamdden yn bygwth stociau.
Hippocampus guttulatus	Morfarch	Pob Un	Union leoliad a chofnodion o niferoedd (dwysedd) y rhywogaeth.	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	BAP DU WAG Adran 42 Rhywogaeth sy’n flaenoriaeth yng nghytundebau Berne, CITES, OSPAR Ychydig iawn a gofnodwyd yn nyfroedd Cymru, ond gall y niferoedd godi wrth i dymheredd y môr godi	Casglu ar gyfer acwaria.
Hippocampus hippocampus	Morfarch trwyn byr	Pob Un	Union leoliad a chofnodion o niferoedd (dwysedd) y rhywogaeth.	Cyfeirnod grid 2 ffigur neu 10 km sgwâr	BAP DU Rhywogaeth sy’n flaenoriaeth yng nghytundebau Berne, CITES, OSPAR Ar hyn o bryd nid oes cofnodion yng Nghymru ond gallai gynyddu wrth i dymheredd y môr godi	Casglu ar gyfer acwaria.

Ystlumod y mae gwybodaeth amdanynt wedi’i hesemptio rhag ei rhyddhau’n gyffredinol (ERhRhG)

Mae hon yn rhestr o rywogaethau ystlumod a chreaduriaid morfilaidd y gwyddys eu bod i’w cael yn y DU neu'n rhywogaethau crwydrol. Sylwer nad yw'r rhestrau yn y canllaw hwn yn gyflawn ac y bydd rhywogaethau eraill o ystlumod neu greaduriaid morfilaidd crwydrol neu nad ydynt ar y rhestr hefyd yn cael eu dosbarthu fel wedi eu Hesemptio Rhag eu Rhyddhau’n Gyffredinol dan y canllaw hwn.

Enw Gwyddonol	Enw Cyffredin
Myotis alcathoe	Ystlum Barfog Alcathoe
Barbastella barbastellus	Ystlum Du
Myotis bechsteinii	Ystlum Bechstein
Myotis brandtii	Ystlum Brandt
Plecotus auritus	Ystlum Hirglust
Pipistrellus pipistrellus	Ystlum Lleiaf
Myotis daubentonii	Ystlum Daubenton
Rhinolophus ferrumequinum	Ystlum Pedol Mwyaf
Plecotus austriacus	Ystlum Hirglust Llwyd
Nyctalus leisleri	Ystlum Leisler
Rhinolophus hipposideros	Ystlum Pedol Lleiaf
Pipistrellus nathusii	Ystlum lleiaf nathusius
Myotis nattereri	Ystlum Natterer
Nyctalus noctula	Ystlum Mawr
Eptesicus serotinus	Ystlum Adain-Lydan
Pipistrellus pygmaeus	Ystlum Lleiaf Meinlais
Myotis mystacinus	Ystlum Barfog
Myotis Myotis	Ystlum Clustlydan Mawr (Ystlumod crwydrol posibl)

Diweddarwyd ddiwethaf